ဦးေအာင္ႀကီးသည္ အဂၤလိပ္ေခတ္၊ ဂ်ပန္ေခတ္တို႔မွစ၍ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီေခတ္၊ အိမ္ေစာင့္အစိုးရေခတ္အထိတပ္မေတာ္၌ရာထူးအဆင့္ဆင့္ျဖင့္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၿပီး၊ဦးေနဝင္း၏ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္တြင္တပ္မေတာ္ မွ ႏုတ္ထြက္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေရးေလာကသို႔၀င္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ တြင္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ တည္ေထာင္ရာ၌လည္း ဦးေအာင္ႀကီး ပါဝင္ခဲ့သည္။
သခင္ေအာင္ၾကီး (ေပါင္းတည္) ကေပဖူးလႊာမဂၢဇင္းတြင္ "ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကေတာ္ေဒၚခင္ၾကည္၏ မ်က္စိေရာဂါ" ေဆာင္းပါး၌ ေဒၚခင္ၾကည္အေၾကာင္းကို ေအာက္ပါအတိုင္းေရးသားခဲ့ဖူးေသးသည္။
"ေႏြရာသီပူအိုက္ေသာ သၾကၤန္ မတိုင္မီ ရက္တစ္ရက္ကျဖစ္ပါတယ္။ကၽြန္ေတာ္မာဇဒါ ဆလြန္းကားေလးကို ကိုယ္တိုင္ ေမာင္းကာ ယူနီဗာစီတီရိပ္သာလမ္းက ျခံၾကီးဟာ အင္းလ်ားကန္စပ္မွာ ရွိျပီး
အေတာ္က်ယ္တန္သေလာက္က်ယ္ပါတယ္။ သရက္ပင္၊ ငွက္ေပ်ာပင္၊ အုန္းပင္ေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္လ်က္ရွိျပီး မာလကာပင္၊ သံပရိုပင္ေတြ၊ စကၠဴပန္းပင္ေတြ အစုလိုက္၊ အစုလိုက္ရွိပါတယ္။ ပန္းမ်ိဳး စံုရွိတဲ့ ေငြဖလားၾကီးေတြႏွင့္ တင့္တယ္လွပတဲ့ ေခါင္းေလာင္းပံုသ႑န္အျဖဴပြင့္ေတြသာပြင့္တဲ့လီလီဆိုတဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံက ပန္းတစ္မ်ိဳး ကုိသာ အခင္းႏွင့္အခင္းႏွင့္စိုက္ပါတယ္။ အဲ့ဒီျခံၾကီးတစ္ခုလံုးကို မာလီအိုၾကီးတစ္ဦးႏွင့္ ေဒၚခင္ၾကည္တို႔ကိုယ္တုိင္ စိုက္ၾကပါတယ္။
ပန္း ေတြဟာ ေစ်းဖိုးကာမိသေလာက္ ကာမိပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကေတာ္ဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးစဥ္က အာဇာနည္ၾကီးမ်ားရဲ႕ ဇနီးကို ေထာက္ပံ့တဲ့ ပင္စင္ကေလးႏွင့္ ေငြတစ္ေထာင္ေပါ့ခင္ဗ်ာ။ အဲဒီျခံကရတဲ့ပန္း၀င္ေငြ ကေလးႏွင့္ မွ်တေအာင္ ေနခဲ့ပါတယ္။ တစ္ခါမွ် ညည္းတာမရွိခဲ့ပါဘူး။
အေမရိကန္မွာ အလုပ္လုပ္ေနရွာတဲ့သူ႔သားၾကီး ေအာင္ဆန္းဦးနဲ႔ အဂၤလန္မွာေနတဲ့ သမီးေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ထံ မွ ေထာက္ပံ့တာလည္း လံုး၀ ဘူးပယ္ လက္မခံ ရံုမက တစ္ခါက ဘ႑ာေရးဒု၀န္ၾကီး ဦးခ်စ္ေမာင္ (ယခုေရွ႕ေနလိုက္သူ) ကလာေရာက္ ေျပာျပသည့္အတြက္ သူ႔ရပိုင္ခြင့္ရွတဲ့ မိခင္ႏွင့္ ကေလး ေစာက္ေရွာက္ေရး ဌာန ညႊန္မႈး လုပ္သက္၊ အိႏၵိယျပည္နယူးေဒလီမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ သံအမတ္ၾကိးအျဖစ္ အလုပ္လုပ္ခဲ့တဲ့ လုပ္သက္မ်ားအရ ရရွိခဲ့တဲ့ ပင္စင္ကေလးကိုေတာင္ စြန္႔လႊတ္ျပီး က်စ္က်စ္လ်စ္လ်စ္ကေလးပဲ ေနထိုင္ခဲ့ရွာသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံဂုဏ္ရည္ေတြ ေပးတဲ့အခ်ိန္ အေရာက္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔တစ္ေတြ ႏိုင္ငံဂုဏ္ရည္ ပင္စင္ႏွင့္ အစိုးရလုပ္သက္ပင္စင္ႏွစ္ခုတြဲရတဲ့ အခါမွ ျပန္လည္ ရခဲ့ပါတယ္။"
'' ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ဆံုးတာပါ၊ အသက္ ၉၄ ႏွစ္ရွိပါၿပီ၊ စေနေန႔ (ေအာက္တိုဘာ ၂၇) ၁၁ နာရီ ေရေ၀းမွာ မီးသၿဂၤဳဟ္ပါမယ္'' ဟု ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္းေအာင္ႀကီး၏ သားျဖစ္သူ ကိုမင္းေက်ာ္သူ(ခ)ကိုသားငယ္က ေပၚျပဴလာနယူးစ္သို႔ေျပာသည္။
