ေမာင္ေတာက မီးေလာင္ခံထားရတဲ့ေစ်းတခု၊ ၂၇ ေအာက္တုိဘာ၊ ၂၀၁၆။
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အမ်ဳိးသားအဆင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ သံုးရပ္ ရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြဟာ ခိုင္လံုတိက်မႈ မရွိေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာ လူ႕အခြင့္အေရးအဖဲြ႕ေတြက ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။
ဒါအျပင္ လူ႔အခြင့္အေရးစံုစမ္းသူေတြ၊ မႈခင္းစံုစမ္းစစ္ေဆးသူေတြနဲ႔ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ ကြ်မ္းက်င္သူေတြ ပါ၀င္မႈမရွိတဲ့ အစိုးရရဲ႕ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ စြမ္းရည္အေပၚမွာ စိတ္ခ်မႈမရွိေၾကာင္းလည္း AI ေခၚ ႏိုင္ငံတကာလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ မေန႔က ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို ဆက္ၿပီး ေျပာျပမွာပါ။
လန္ဒန္အေျခစိုက္ AI ေခၚ ႏိုင္ငံတကာလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ အဂၤါေန႔က ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ဒုသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြဦးေဆာင္တဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္၊ ဒုတိယဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေအး၀င္း ဦးေဆာင္တဲ့ တပ္မေတာ္ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕နဲ႔ ရဲမွဴးခ်ဳပ္ ၀င္းထြန္းဦးေဆာင္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕ စတဲ့ အမ်ဳိးသားအဆင့္ ေကာ္မရွင္ သံုးဖဲြ႔ရဲ႕ ေဆာင္ရြက္မႈေတြ သီးျခားလြတ္လပ္မႈမရွိသလို ဘက္လိုက္ၿပီး ထိေရာက္မႈ ဒါမွမဟုတ္ ခိုင္လံုမႈမရွိဘူးလို႔ ေဖၚျပထားပါတယ္။
၂၀၁၆ခုနွစ္ ေအာက္တိုဘာလ (၉)ရက္ေန႔က ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ေမာင္ေတာခရိုင္ နယ္ျခားေစာင့္ရဲစခန္း သံုးခု အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ခံရၿပီးေနာက္ ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႕ေတြရဲ႕ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး စစ္ဆင္ေရးမွာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ရွိခဲ့တဲ့ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူတို႔ဘာသာသူတို႔ စံုစမ္းဖို႔ အခုလို အမ်ဳိးသားအဆင့္ ေကာ္မရွင္အပါအ၀င္ စစ္တပ္နဲ႔ ရဲတပ္ဖဲြ႕ က ကိုယ္ပိုင္စံုစမ္းေရးအဖဲြ႕ေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
အခုလို စံုစမ္းေရးအဖဲြ႕ေတြမွာ လူ႔အခြင့္အေရးအေတြ႕အႀကံဳရွိတဲ့သူေတြ နဲ႔ မႈခင္းဆိုင္ရာ ေဆးပညာ ကြ်မ္းက်င္သူေတြ မပါ၀င္တာ ေနာက္ၿပီး လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္ခံရသူေတြကို အကူအညီေပးႏိုင္မယ့္ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ အမႈထမ္းမ်ဳိး စတာေတြ ပါ၀င္မႈမရွိတဲ့အေပၚမွာ အဓိက စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္မိတယ္လို႔ AI အဖဲြ႕ႀကီးကေျပာပါတယ္။
နယူးေရာက္အေျခစိုက္ HRW လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႕ႀကီးကလည္း ရခိုင္ျပည္နယ္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ကိုဖီအာနန္ဦးေဆာင္တဲ့ ရခိုင္အႀကံေပးေကာ္မရွင္မွာ ႏိုင္ငံတကာ ပုဂၢိဳလ္တခ်ဳိ႕ပါ၀င္ေနတယ္ဆိုေပမယ့္လည္းသီးျခားလြတ္လပ္ၿပီး ယံုၾကည္ရတဲ့ ႏိုင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕ သြားေရာက္ေလ့လာဖို႔ လိုအပ္ေနေၾကာင္း HRW အာရွေရးရာတာ၀န္ခံ Brad Adams က အခုလိုေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ဒီအၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ စံုစမ္းစစ္ေဆးရာမွာ ႏိုင္ငံတကာက သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ ျပဳလုပ္ဖို႔ အစဥ္တစိုက္ ေတာင္းဆိုခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ မြတ္စလင္အစြန္းေရာက္ေတြဘက္က ရဲအရာရွိ (၉)ဦးကို သတ္ျဖတ္တာနဲ႔ အျခားအစြန္းေရာက္ေတြရဲ႕ က်ဴးလြန္မႈေတြအပါအ၀င္ ႏွစ္ဖက္စလံုးက က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးေပးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ ျမန္မာစစ္တပ္ဖက္ကတုန္႔ျပန္တဲ့ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးလုပ္ေဆာင္ရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရးက်ဴးလြန္ခ်ဴိးေဖာက္မႈေတြ ပိုၿပီးေတာ့ ၾကမ္းတမ္းၿပီး က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အျပင္ ခ်ဳိးေဖာက္ခံရတဲ့ အေရအတြက္ကလည္း ပိုမ်ားလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။”
AI အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ မေန႔က ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာလည္း ႏိုင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕ကို ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း ၀င္ေရာက္စံုစမ္းခြင့္ျပဳဖို႔ လိုအပ္ေနေၾကာင္း ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္းထားပါတယ္။
ဒါအျပင္ အစိုးရရဲ႕ ရခိုင္စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဟာ ကြင္းဆင္းေလ့လာရာမွာ အၾကမ္းဖက္ခံရသူေတြ၊ သက္ေသထြက္ဆိုၾကသူေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ မိသားစု၀င္ေတြကို လံုေလာက္တဲ့ အကာအကြယ္ေပးျခင္း မရွိတာ၊ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခံရသူေတြရဲ႕ ဓါတ္ပံုေတြကို သတင္းမီဒီယာေတြမွာ ေဖၚျပထားတာ စသျဖင့္ ေ၀ဖန္ ေထာက္ျပထားပါတယ္။
ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၂၀)ရက္ေန႔ ရက္စဲြနဲ႔ ထုတ္ျပန္တဲ့ ဒု-သမၼတ ဦးျမင့္ေဆြ ဦးေဆာင္တဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာ ေတာ့ OHCHR ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီးရံုးရဲ႕ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၃)ရက္ေန႔ရက္စဲြနဲ႔ အစီရင္ခံစာပါ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ေဖေဖၚ၀ါရီလ ၁၀ ရက္ ကေန ၁၇ ရက္ေန႔အထိ ေက်းရြာေပါင္း ၂ဝ ကိုသြားေရာက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးခဲ့ေၾကာင္းေဖၚျပထားပါတယ္။ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအေသးစိတ္ကို အဲဒီ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖၚျပထားျခင္းမရွိေပမဲ့ OHCHR စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႕ ကြဲလဲြမႈေတြရွိေနေၾကာင္း အစိုးရ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ အတြင္းေရးမွဴး ဦးေဇာ္ျမင့္ေဖက သတင္းမီဒီယာကို ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့လည္း ကုလသမဂၢအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရး အဖဲြ႕ေတြရဲ႕ စံုစမ္းေလ့လာမႈေတြအရ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဴိးေဖာက္မႈေတြဟာ စနစ္တက်နဲ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေပၚခဲ့တာကို ေတြ႕ရွိရေၾကာင္း Brad Adams ကအခုလိုေျပာပါတယ္။
“ျပည္နယ္အဆင့္၊ အမ်ဳိးသားအဆင့္ ေကာ္မရွင္အဖဲြ႕ေတြမွာ စံုစမ္းမႈေတြဟာ လံုး၀မေအာင္ျမင္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္နဲ႔ စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီးေတာ့ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ဳိးျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားစံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြဟာ လက္ေတြ႕ျဖစ္ရပ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ မကိုက္ညီတဲ့အတြက္ မခိုင္လံုပါဘူး။ HRW လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖဲြ႕၊ AI ႏိုင္ငံတကာလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖဲြ႕၊ OHCHR ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီးရံုးအျပင္ အျခားအဖဲြ႔အစည္းေတြ၊ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြအရ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ စနစ္တက် က်ဴးလြန္မႈေတြရွိေနတယ္ဆိုတာ သိရပါတယ္။”
ဒီအေတာအတြင္း ေမာင္ေတာခရိုင္ လူဖမ္းျပင္ရြာ အနီး သတင္းအရ ရွာေဖြရာမွာ ေသနတ္ဒဏ္ရာေတြနဲ႔ ေသဆံုးခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသားအေလာင္း ၁ ေလာင္းနဲ႔ အမ်ဳိးသမီး ၃ ဦးအေလာင္းကို ေတြ႕ရွိခဲ့ေၾကာင္း ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံရံုး သတင္းထုတ္ျပန္ေရးေကာ္မတီ ေဖစ္ဘုတ္စာမ်က္ႏွာမွာ အဂၤါေန႔ ညေနပိုင္းကေခတၱ ေဖၚျပခဲ့ၿပီးေနာက္ ျပန္ၿပီးျဖဳတ္ခဲ့ေပမယ့္ ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စိစစ္ေနေၾကာင္း သမၼတရံုးေျပာခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ ဦးေဇာ္ေဌးကေျပာပါတယ္။
အလားတူ ေမာင္ေတာခရိုင္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ ၂ ဦး ဖမ္းဆီးခံထားရစဥ္ ေသဆံုးမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေအာက္ေျခလံုၿခံဳေရးတပ္ ေတြက အထက္အရာရွိေတြကို လိမ္လည္ ဖံုးကြယ္ထားမႈကို စစ္ေဆးေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ရဲတပ္ဖဲြ႕စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံစာကို လက္ခံရရွိခဲ့ေၾကာင္း အဂၤါေန႔ထုတ္ Reuters သတင္းမွာ ေဖၚျပထားပါတယ္။
VOA Burmese News