ကုန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ ကာလအတြင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံရဲ႕အေျခအေနကို ျပန္ၾကည့္ရင္ လြတ္လပ္ခြင့္ဆိုတဲ့စကားက အမ်ားသိတဲ့အတိုင္း ေရႊထက္ရွားတယ္လို ေျပာရမလားပဲ။ ႏိုင္ငံတကာကလည္း က်ေနာ္တို႔ကို ေျမာက္ကိုရီးယား၊ ဆူဒန္၊ ဇင္ဘာေဘြလို ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ တစ္တန္းတစ္စားထဲ သတ္မွတ္ထားၾကတယ္။ ျပည္တြင္းမွာ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္သမွ် ေျပာခြင့္၊ ဆိုခြင့္၊ ေရးသားခြင့္၊ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္မရွိေတာ့ ျပည္ပေရာက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ ၿမဳံထားသမွ်၊ ေအာင့္ထားသမွ် အားရပါးရ ဖြင့္အံၾကေတာ့တာေပါ့။
ဒီေနရာမွာ ႀကဳံႀကိဳက္လို႔ သတင္းသမားျဖစ္တဲ့ က်ေနာ္ ျပည္ပခရီးထြက္ရင္း ႀကဳံတဲ့အခိုက္ျဖစ္ျဖစ္ ကုန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေတြမွာ ျပည္ပက ဂ်ာနယ္လစ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ ေလ့လာသုံးသပ္သူေတြနဲ႔ ဆုံတဲ့အခါျဖစ္ျဖစ္ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဟာသေႏွာ ေျပာျဖစ္တာေလး သြားသတိရမိတယ္။
ျမန္မာျပည္က မင္းတို႔ထင္သလို မလြတ္လပ္တဲ့တိုင္းျပည္မဟုတ္ဘူး။ လြတ္လပ္သမွ သိပ္လြတ္လပ္ပဗ်ာ။ လြတ္လပ္တာမွ ဟိုဘက္ေတာင္ လြန္ေသး..။ မင္းမွာ ပိုက္ဆံရွိရင္ မင္းႀကိဳက္တာလုပ္လို႔ရတယ္။ ဘာလုပ္လုပ္ ျပႆနာမရွိဘူး။ ရွိရင္လည္း ေျဖရွင္းလို႔ရတယ္။ လမ္းေဘး ဂလုံး.. ဂလုံး ကစားဝိုင္း၊ ေလးေကာင္ဂ်င္ဝိုင္းကေန မူးယစ္၊ လက္နက္ေမွာင္ခိုအထိ ႀကိဳက္တာလုပ္။ ရွင္းလို႔ရတဲ့ နည္းလမ္းေတြ၊ လမ္းေၾကာင္းေတြ အမ်ားႀကီး..။ ေအး.. ႏိုင္ငံေရးလုပ္တာမ်ဳိး..NLD နဲ႔ သြားပတ္သက္တာမ်ဳိးေတာ့ မလုပ္ေလနဲ႔... ပုဒ္မအမ်ဳိးမ်ဳိးတပ္ၿပီး မင္းအသက္ထက္ ႏွစ္ဆေလာက္ပိုတဲ့ ေထာင္ဒဏ္နဲ႔ ဝိဉာဥ္ပါ မကြ်တ္ေအာင္ ေထာင္ထဲမွာ အ႐ုိးေဆြးသြားမယ္..။ က်န္တာ မင္းႀကိဳက္တာလုပ္..ဘာမွ မျဖစ္ေစရဘူး..။
ဟာသေျပာျဖစ္တာကို ျပန္ေဖာက္သည္ခ်တာ။ တကယ္အဲလိုျဖစ္ခဲ့ မျဖစ္ခဲ့ေတာ့ အားလုံးသိတဲ့အတိုင္းေပါ့..။
သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို လိုလားသူနဲ႔ မလိုလားသူအၾကားမွာ မတူျခားနားတဲ့ အျမင္ေတြရွိတယ္။ လိုလားသူကေတာ့ ရွင္းတယ္။ တခ်ိန္လုံး ပိတ္ပင္ကန္႔သတ္ထားတဲ့ အေျခအေနမွာ လိုခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာပဲ ကြက္ၿပီး ထုတ္ျပန္တဲ့ သတင္းပဲ သိခြင့္ရခဲ့တဲ့သူေတြျဖစ္ေတာ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ျပည့္ျပည့္ဝဝ ရခ်င္တယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ကိုယ္လုပ္ကိုင္သမွ် ႐ိုးသားမႈအျပည့္ရွိၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကိုလည္း လိုလားတဲ့သူက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို အားေပးတယ္။ မလိုလားသူေတြက အဲဒါနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္လို႔ ေျပာရမွာေပါ့။ ကိုယ္တိုင္က သတင္းလြတ္လပ္ခြင္ကို ပိတ္ပင္ခဲ့တဲ့သူ၊ ကိုယ္စြမ္းဉာဏ္စြမ္းနဲ႔ အရည္အခ်င္းနဲ႔ ရာထူးရ၊ ႀကီးပြားခ်မ္းသာလာတာမဟုတ္ဘဲ စိုင္ေကာ္လို႔ ၿခဳံေပၚေရာက္၊ တပည့္ေမြး၊ ဆရာေမြး၊ မသမာတဲ့နည္း၊ လက္ဝါးႀကီးအုပ္တဲ့နည္း၊ အာဏာပိုင္နဲ႔ေပါင္းစားတဲ့နည္းေတြနဲ႔ ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝလာသူ၊ လူထုနဲ႔ အရပ္ဖက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ မီဒီယာေတြကို အထင္အျမင္ေသး၊ ေလွ်ာ့တြက္၊ သံသယထား၊ အညိွဳးထား၊ မုန္းတီး အျမင္ကပ္တဲ့အျပင္ အာဏာရွင္စ႐ိုက္မေပ်ာက္တဲ့သူ အဲလိုလူေတြအားလုံးရဲ႕ အဓိကအခ်က္က ကိုယ္က်ဳိးစီးပြားကာကြယ္ဖို႔။ မီဒီယာေတြ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဖာ္ထုတ္ၿပီးေရးလာရင္ သူတို႔ အပုတ္ေတြ ေပၚမွာစိုးလို႔ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ခ်က္ခ်င္းမေပးခ်င္ဘူး။ ကမာၻႀကီးတစ္ခုလုံးေျပာင္းေနတဲ့ လႈိင္းလုံးႀကီးေတြကို ခုခံလို႔မျဖစ္ေတာ့ဘူးဆိုတာ သိလို႔ ရွင္သန္ရပ္တည္ေရးအတြက္ မေပးခ်င္ေပးခ်င္နဲ႔ ေပးရတာ။ အဲဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူေတြနဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္ မတန္ေသးသေယာင္ ဝါဒျဖန္႔ၿပီး တစ္ဆင့္ခ်င္း တစ္ထစ္ခ်င္း သြားမွ ျဖစ္သေယာင္ ေျပာဆိုေနတာ။ တကယ္ေတာ့ တခ်ဳိ႕က ကိုယ့္ လုပ္ပုိင္ခြင့္၊ ရာထူး၊ အာဏာနဲ႔ ဝင္ေငြေလ်ာ့သြားမွာ စိုးေနတာက အဓိက။
အဲေတာ့ မီဒီယာကို မီဒီယာနဲ႔ တိုက္ စီမံခ်က္နဲ႔ ခြင္ေတြ၊ ပေလာ့ေတြ၊ ဇာတ္လမ္းေတြ အမ်ားႀကီးဆင္ထားတတ္တယ္။ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ မေလ်ာ္တဲ့ လိင္ဆြဲေဆာင္မႈ အသားေပးပုံေတြ၊ သတင္းေတြ၊ ပက္ပက္စက္စက္ ဆဲေရးတိုင္းထြာမတတ္ ေရးသားမႈေတြ၊ အစိုးရနဲ႔ တပ္မေတာ္ကို တစ္ဖက္သတ္ ပုတ္ခတ္ေဝဖန္တာေတြ၊ ျပႆနာပိုႀကီးေအာင္ တမင္ခ်ဲ႕ကားေျပာဆို ေရးသားမႈေတြ မ်က္ႏွာဖုံးမွာ ျပဴးတူးၿပဲတဲ တင္ေနတဲ့ ဂ်ာနယ္၊ စာေစာင္ေတြရဲ႕ ထုတ္ေဝသူေတြကို ေသခ်ာျပန္စစ္ၾကည့္အုံး။ အဲဒါေတြကို လက္ညွိဳးထိုးၿပီး လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ မေတာ္ေသးပါဘူးလို႔ ေျပာခ်င္တာေလ။
အသြင္ေျပာင္းကာလမွာ အတိတ္က တစ္ခ်ိန္လုံး ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီတဲ့ ပညာသင္ယူခြင့္၊ က်င့္ဝတ္စံႏႈန္းနဲ႔ ေလာကနီတိ သင္႐ိုးေတြနဲ႔ မထိမေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာရွိတဲ့ နယ္ပယ္တိုင္း ၊ က႑တိုင္း၊ အဖြဲ႔အစည္းတိုင္း၊ လူပုဂၢိဳလ္တိုင္းမွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြရွိေနေသးတယ္။ အဲဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဒီမိုကေရစီနဲ႔ မတန္ေသးဘူး၊ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ မအပ္စပ္ေသးဘူး။ ၾကားအဆင့္ေတြ လိုေသးတယ္ ဆိုတဲ့ အက်ဳိးအပဲ့ အိုင္ဒီယာေတြနဲ႔ လူသားအေျခခံအခြင့္အေရးကို ကန္႔သတ္ဖို႔ႀကိဳးစားလာတတ္တယ္။
တစ္ကမာၻလုံးမွာရွိတဲ့ ျပည္သူေတြကို သူတို႔အစိုးရေတြက အေကာင္းဆုံးေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးခ်င္ၾကတယ္။ ကုိယ့္ျပည္သူေတြကို တျခားႏိုင္ငံေတြက ျပည္သူေတြနဲ႔ယွဥ္ရင္ ေအာက္က်တယ္၊ ေနာက္က်တယ္လို႔ မေတြးၾကဘူး။ တစ္ကမာၻလုံး ဒစ္ဂ်စ္တယ္စနစ္နဲ႔ ဖုန္းသုံးေနတဲ့အခ်ိန္ မတန္ေသးလို႔ အန္နာေလာ့ခ္ သာအရင္သုံးပါလို႔ ကိုယ့္ျပည္သူကို ေျပာတဲ့ အစိုးရမရွိဘူး။ တစ္ကမာၻာလုံးမွာ ကာလာတီဗီေတြ သုံးေနတဲ့အခ်ိန္ အဲဒါနဲ႔ မတန္ေသးလို႔ ျဖဴမဲတီဗီပဲ အရင္သုံးအုံးလို႔ ေျပာသလိုျဖစ္ေနရင္ သမိုင္းမွာ မွတ္တမ္းေကာင္းဝင္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာ သိေစခ်င္တယ္။
အဲဒီအေတြးနဲ႔ ဒီေန႔ထုတ္ သတင္းစာအတြက္ ေခါင္းႀကီးေရးျဖစ္တယ္။ ေဝဖန္ဖို႔နဲ႔ ဆင္ျခင္သတိျပဳမိဖို႔ပါ။
(ရတဲ့အခ်ိန္ေလးမွာ အျမန္အေသာ့႐ိုက္ရတဲ့အတြက္ သတ္ပုံအမွားပါသြားခဲ့ရင္ နားလည္ခြင့္လႊတ္ေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါရေစ)
သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္
သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟု ေျပာလိုက္လွ်င္ စနစ္ တစ္ခုတြင္ ေနသားက်လာသူ မ်ား၏ အျမင္ႏွင့္ ထိုစနစ္ေအာက္တြင္ ျပားျပားေမွာက္ ေနလာရသူမ်ားအၾကား အျမင္မတူ ကြဲျပားသည္မွာ သဘာဝက်သည္။ ထိုသို႔ ကြဲျပားသည့္ အေလ်ာက္ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ဆိုေသာ စကားလုံးကို နာမဝိေသသနမ်ားတပ္၍ ပုံေဖာ္ရန္ ႀကိဳးစားတတ္သည္။ ဥပမာ-‘စိတ္ထင္တိုင္း ပရမ္းပတာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္’၊ ‘အလြန္အကြ်ံ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္’ စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။
စင္စစ္အားျဖင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္သည္ သာမန္႐ုိး႐ိုး စဥ္းစားပါက မည္သည့္ နာမဝိေသသနမွ မပါေသာ ႐ိုး႐ိုး လြတ္လပ္ခြင့္သာ ျဖစ္သည္။ ထိုလြတ္လပ္ခြင့္ကို က်င့္သုံးေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏ လက္ေတြ႕ အျပဳအမူမ်ား၊ အကဲျဖတ္ ေကာက္ခ်က္ခ်မႈမ်ား၊ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားႏွင့္ ထုိလူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ အသိပညာ ေရခ်ိန္အေပၚ မူတည္ကာ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ နာမဝိေသသနမ်ားျဖင့္ ကင္ပြန္းတပ္ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
ဒီမိုကေရစီဆိုေသာ စကားလုံးႏွင့္ အႏွစ္သာရမွာလည္း ထိုသို႔ပင္။ ဒီမိုကေရစီ ဆိုေသာ ေဝါဟာရကို၌က သူ႔သဘာဝႏွင့္ သူ႔အဓိပၸာယ္မွာ ျပည့္ဝ႐ုိးရွင္းသည္။ ထိုစနစ္ကို က်င့္သုံးေသာ ႏုိင္ငံမ်ား၏ အေျခအေနကို ေလ့လာသုံးသပ္သူ ပညာရွင္တို႔၏ ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာ သုံးသပ္ခ်က္အရ ဒီမိုကေရစီ အဆင့္အတန္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ကြဲျပားသြားျခင္း ျဖစ္သည္။
သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီသည္ ဒဂၤါးတစ္ျပားရွိ ခြဲျခားမရေသာ ေခါင္းႏွင့္ ပန္းကဲ့သို႔ပင္။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ မရွိေသာ ႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီ ဆိတ္သုဥ္းၿပီး သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ရွိေသာ ႏုိင္ငံတြင္မွ ဒီမိုကေရစီ ရွင္သန္ဖြံ႕ၿဖိဳးႏုိင္သည္။
သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္သည္ သက္ဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံသားတို႔၏ အေျခခံ အခြင့္အေရးျဖစ္သည့္ ‘သတင္း သိခြင့္’ ကို ျဖည့္ဆည္းေပးရန္ မရွိမျဖစ္ အေရးႀကီးလွသည္။ သာမန္အားျဖင့္ သတင္း မီဒီယာသမား မ်ားက ႏုိင္ငံသားတို႔၏ ‘သတင္းသိခြင့္’ ျဖည့္ဆည္းေပးသည့္ တာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ေနေသာ္လည္း သတင္းျဖစ္ေပၚရာ သတင္းရင္းျမစ္မ်ားသည္လည္း ႏိုင္ငံသားတို႔၏ ‘သတင္းသိခြင့္’ ကုိ ျဖည့္ဆည္းေပးရန္ တာဝန္ရွိသည္။ ထိုအခ်က္ကို ေမ့ေလ်ာ့ေနေသာေၾကာင့္ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ရွိေနသူမ်ားက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို စိုးရိမ္ ေသာကမ်ား၊ မယုံၾကည္မႈမ်ား တစ္နည္းအားျဖင့္ သံသယစိတ္မ်ားျဖင့္ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
တစ္ဖန္ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏုိင္ငံသားမ်ားသာျဖစ္သည့္ အာဏာ သုံးရပ္၊ အရပ္ဘက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ျပည္သူလူထုႏွင့္ တပ္မေတာ္တို႔တြင္လည္း သတင္းသိခြင့္ ရွိေၾကာင္း ရွင္းလင္းစြာ နားလည္ဖို႔လိုသည္။ ‘သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္သည္ သတင္းသမားမ်ား ထင္တိုင္းႀကဲပိုင္ခြင့္ ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္သည္၊ ျပည္သူလူထုသည္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသး’ ဆိုေသာ အယူအဆမ်ားျဖင့္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားအတြင္း သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို သြယ္ဝိုက္ ထိန္းခ်ဳပ္လိုေသာ အခ်က္မ်ား ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းရန္ ႀကိဳးစားပါက သမိုင္းတြင္ အမည္မည္းျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ ခံရႏိုင္ေၾကာင္း သတိေပးလိုရင္း ျဖစ္သည္။
အယ္ဒီတာ (၁၉-၈-၂၀၁၃)
ေက်ာ္မင္းေဆြ