(က) အိမ္ရွိအျခားသူ မ်ားကုိအေႏွာင့္အယွက္မျဖစ္ေစဘဲ ၿငိမ္သက္စြာထျခင္း(အျခားသူမ်ား ၏ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ စိတ္အာ႐ံု ကုိ ေလးစားျခင္း)၊ (ခ) မိမိအိပ္ရာ မိမိသိမ္းျခင္း (တစ္ဦးခ်င္းတာ၀န္ သိမႈ)။
၂။ ပုဂ္ၢလိကသန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ျခင္း
(က) မိမိ၏သြားပြတ္ တံ၊ မွန္၊ ဘီး၊ မ်က္ႏွာသုတ္ပု၀ါ မ်ားကုိ အသံုးျပဳျခင္း (ကုိယ္ပုိင္ ပစ္ၥည္းကိုေလးစားမႈ)၊ (ခ) ေရ အိမ္ကုိ အလွည့္ေစာင့္၍ သံုးစြဲျခင္း ႏွင့္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္အသံုးျပဳျခင္း (ညီမွ်ေသာအခြင့္အေရး)၊ (ဂ) အ၀တ္အစား၀တ္ရာတြင္ မိမိဘာ သာလုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း (တစ္ ဦးခ်င္းတာ၀န္သိမႈ)။
၃။ မိဘမ်ားႏွင့္ အျခားမိသားစုတြင္ ပါ၀င္သူမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံေရး
(က) အိမ္မွထြက္သြား သည့္အခါ အခြင့္ေတာင္းျခင္း (အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကုိ ႐ုိေသ ေလးစားမႈ)၊(ခ)တစ္စံုတစ္ေယာက္ သည္ စာဖတ္စာက်က္ေနလွ်င္ (သုိ႔မဟုတ္) အိပ္ေပ်ာ္ေနလွ်င္ ၿငိမ္သက္စြာသြားလာရန္ႏွင့္ ၿငိမ္ သက္စြာေျပာဆိုရန္ (အျခားသူမ်ား ၏ အခြင့္အေရးႏွင့္ စိတ္ဓာတ္ကုိ ေထာက္ထားမႈ)၊ (ဂ) အျခားသူပုိင္ ပစ္ၥည္းမ်ားကုိယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ ျခင္း (ကုိယ္ပုိင္ပစ္ၥည္းေလးစားမႈ)၊ (ဃ) မိဘမ်ား သက္ႀကီး၀ါႀကီးသူ မ်ား၏ ဆႏ္ၵကုိ ႐ုိေသေလးစားကာ ၎င္းတို႔၏ အယူအဆႏွင့္မတိုက္ဆိုင္ လွ်င္မိမိ၏အယူအဆကုိ ယဥ္ေက်း သိမ္ေမြ႕စြာတင္ျပျခင္း (႐ုိးသားစြာ အယူအဆကြဲျပားမႈကုိ ႐ုိေသေလး စားမႈ)၊ (င) မိသားစုအတုိင္ပင္ခံ အဖြဲ႕တြင္ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ေန႔ စဥ္လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ဆံုးျဖတ္ရာ တြင္ကူညီျခင္း (အုပ္ခ်ဳပ္ခံရသူမ်ား ၏သေဘာတူခ်က္ျဖင့္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ)။
၄။ အိမ္တြင္းလုပ္ငန္းမ်ား
(က) မိမိ၏ စြမ္းရည္အ လိုက္အေကာင္းဆံုး ႀကိဳးစားကာ မိမိ၏ေ၀ပံုက်အိမ္မႈတာ၀န္မ်ားကုိ ထမ္းေဆာင္ျခင္း (ပုဂ္ၢလိကတာ၀န္ ႏွင့္အစုအဖြဲ႕၏ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ)၊ (ခ) ခ်ီး က်ဴးထုိက္သည္ကုိ ခ်ီးက်ဴးျခင္း (မွ်တစြာျပဳမူ ေဆာင္ရြက္မႈ)၊ (ဂ) မိမိ၏အလုပ္ကုိေ၀ဖန္ျခင္းကုိအသာ တၾကည္ လက္ခံျခင္း (ေ၀ဖန္ျခင္း ကုိ မွန္ကုန္စြာသေဘာထားမႈ)
၅။ အိမ္တြင္စုေဆာင္းမႈႏွင့္
၀င္ေငြရမႈနည္းလမ္းမ်ား
(က) ဟင္းသီးဟင္း ရြက္ႏွင့္ သစ္သီးမ်ားကုိ အိမ္သံုး အျဖစ္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အပုိ၀င္ ေငြရရန္လည္းေကာင္း၊ စုိက္ပ်ိဳး ျခင္း (မိမိအတြက္သာမဟုတ္ အစု အဖြဲ႕ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ပါ စိတ္ ၀င္စားမႈ)၊ (ခ) ရေသာေငြမွ သင္ ႏွင့္ဆုိင္ေသာအဖို႔ကုိသာလွ်င္ ယူ ျခင္း(မွ်တမႈ)။
၆။ အားလပ္ခ်ိန္ကုိသံုးျခင္း
(က) ညီအစ္ကုိေမာင္ ႏွမမ်ားႏွင့္ ကစားစရာမ်ား ကစား ရန္၊ အသံုးအေဆာင္ပစ္ၥည္းမ်ားကို ခြဲေ၀သံုးစြဲျခင္း (ညီမွ်ေသာအခြင့္ အေရး)။ (ခ) မကစားမီ ေရွးဦးစြာ အလုပ္လုပ္ျခင္း(ပုဂ္ၢလိကတာ၀န္)။ (ဂ)ေလာင္းကစားျခင္းကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ ျခင္း (စာရိတ္ၱႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ တရား ဥပေဒကုိ႐ုိေသျခင္း) ၀ါသနာပါလိုက္ စားေပ်ာ္ရႊင္မႈတစ္ခုခုရွိျခင္း။ (ဃ) အားလပ္ခ်ိန္ ေဖ်ာ္ေျဖမႈပစ္ၥည္းမ်ားျဖစ္ ေသာ ေရဒီယုိ၊ စာအုပ္၊ ကစားစရာ ပစ္ၥည္းမ်ားကုိ သံုးစြဲျခင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း ၍သတ္မွတ္ေသာစည္းကမ္းခ်က္မ်ား ကုိ ႐ုိေသျခင္း။
၇။ ထမင္းစားပြဲတြင္
(က) စားပြဲထိပ္တြင္မထုိင္ ႏွင့္ သင္၏ ဖခင္ သုိ႔မဟုတ္ မိခင္အ တြက္ျဖစ္သည္။ (မိဘမ်ားကုိ ႐ိုေသ ေလးစားမႈ)။ (ခ) မိမိအတြက္ စားစ ရာ ေ၀စုကုိ ယူရာတြင္ အျခားသူမ်ား အတြက္ပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္း (အျခားသူမ်ား၏ အခြင့္အေရးကုိ ထည့္သြင္းစဥ္းစားမႈ)
၈။ အိပ္ရာ၀င္ရာတြင္
(က) မိသားစုႏွင့္အတူ ဘု ရားရွိခုိးျခင္း (မိသားစုအေပၚ၀ယ္ သစ္ၥာရွိမႈ)။ (ခ) မိမိဘာသာ အိပ္ရာကို ျပင္ျခင္း (ပုဂ္ၢလိကတာ၀န္)။
ေက်ာင္းတြင္း
၁။ေက်ာင္းတက္ေခါင္းေလာင္းထုိး၍ စီတန္းရာတြင္
(က) ေက်ာင္းသို႔အခ်ိန္မွန္ မွန္လာေရာက္ျခင္း၊ (ခ) စုေ၀းခန္းအ တြင္း စီတန္းရာတြင္ စည္းကမ္းရွိျခင္း၊ (ဂ) တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး တုိးေ၀ွ႕ျခင္း၊ စကားမ်ားျခင္းကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း။ (ယဥ္ေက်းမႈ၊ စည္းကမ္းဥပေဒကုိ ႐ုိ ေသမႈ)၊ (ခ) ၿငိမ္သက္စြာ စီတန္းျခင္း (အျခားသူမ်ားကုိ ေထာက္ထားမႈ)၊ (င) မိမိအတန္းသားခ်င္းစီတန္းရာတြင္ စနစ္တက်ျဖစ္ေစရန္ ေရွ႕ေဆာင္ျခင္း။
၂။ အလံေတာ္အေလးျပဳရာတြင္
(က) အလံေတာ္အေလးျပဳ ရာတြင္စည္းကမ္းတက်ျပဳလုပ္ေဆာင္ ရြက္ျခင္း။ (ခ) အလံေတာ္အေလးျပဳ ေနစဥ္ ေက်ာင္း၀င္းအတြင္းသို႔ထြက္ ျခင္း၊ ၀င္ျခင္းမျပဳလုပ္ျခင္း (ေလးစား မႈ)။ (ဂ) အလံေတာ္ကုိ အေလးျပဳ သည့္အခါ စိတ္ေရာကိုယ္ပါသတ္ မွတ္ထားသည့္ စနစ္အတုိင္းအေလးျပဳ ျခင္း။ (ဃ) ႏုိင္ငံေတာ္သီခ်င္းသတိမူ ေသာအေနႏွင့္ေနျခင္း။ (ႏုိင္ငံေတာ္သီ ခ်င္းကုိ ႐ုိေသမႈ)။ (င) အျပင္လူမ်ား သည္ အလံေတာ္အေလးျပဳေနစဥ္ သင္၏အျပဳအမူကဲ့သုိ႔ျပဳမူရန္ေရွ႕ေဆာင္ ေရွ႕ရြက္ျပဳလုပ္ႏႈိးေဆာ္ေပးျခင္း။
၃။ စာသင္ခန္းတြင္
(က) ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ ႏွင့္ သင္ျပမႈအေထာက္အပံ့ပစ္ၥည္းမ်ား ကုိ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ခြဲေ၀အသံုးျပဳ လို စိတ္ရွိျခင္း။ (ခ) စာသင္ခ်ိန္သည္ တစ္တန္းလံုး ပုိင္ဆုိင္သည့္ အခ်ိန္ျဖစ္ သည္။ စာသင္ခ်ိန္ကို ျဖဳန္းတီးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အခ်ိန္ကုန္ေစသည့္ အေၾကာင္းမ်ားမွာ-
၁။ မလိုအပ္ေသာ ေမးခြန္း မ်ားေမးျခင္း။ ၂။ အာ႐ံုမစိုက္ဘဲ ေနျခင္း။ ၃။ အိမ္တြင္လုပ္ေဆာင္ရန္ မွာလိုက္ေသာ အိမ္စာမ်ားကုိ မလုပ္ဘဲ ေနျခင္း။ ၄။ မသင့္ေလ်ာ္ေသာ အျပဳ အမူကုိ ျပဳမူျခင္း။ ၅။ ေက်ာင္းတက္ ပ်က္ျခင္း (အျခားသူမ်ား၏ အခြင့္အ ေရးကို ေထာက္ထားမႈ)
(ဂ) စာသင္ခန္းလုပ္ငန္း မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း (အစု လုိက္ တာ၀န္ယူရာတြင္ မိမိ၏ ေ၀ပံုက် တာ၀န္ကုိ ထမ္းေဆာင္မႈ)။ (ဃ) အတန္းတြင္လူမ်ားစု၏အဆံုးအျဖတ္ ကုိနာခံျခင္း။ (လူမ်ားစု အုပ္ခ်ဳပ္ ေရး)။ (င) စာသင္ခန္းစည္းကမ္း ႏွင့္ ဆရာ၏ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကုိ မဆုိင္းမတြနာခံျခင္း။ (ဥပေဒ႐ုိ ေသမႈ)။ (စ) အျခားသူမ်ားကုိ ေမးေသာေမးခြန္းကုိ မိမိကမေျဖ ျခင္း။ (မွ်တမႈ)။ (ဆ) စာသင္ခန္း သို႔ သင္ခန္းစာမ်ားကုိ ျပင္ဆင္၍ လာျခင္း။ (ဇ) မိမိအလုပ္ ကုိ တတ္ႏုိင္သမွ် လုပ္ကိုင္ျခင္း။ (စ်) ပစ္ၥည္းမ်ားကုိ သံုးစြဲၿပီးလွ်င္ သူ႔ ေနရာႏွင့္သူ ျပန္၍ထားျခင္း။ (ပုဂ္ၢလိကတာ၀န္)။ (ည) စာသင္ ခန္းကုိသန္႔ရွင္းသပ္ရပ္စြာထားရန္ တာ၀န္ကုိခြဲယူျခင္း။ (အစုအဖြဲ႕၏ ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္မႈ၊ တာ၀န္ခံယူရန္ လိုလားႏွစ္ သက္မႈ)။(ဋ)ပုိင္ရွင္ခြင့္ျပဳခ်က္မရ ဘဲ စာအုပ္၊ ခဲတံ၊ စက္ၠဴႏွင့္ အျခား ပုဂ္ၢလိကပစ္ၥည္းမ်ားကုိ ယူငင္ ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း။ (ပုဂ္ၢလိက ပစ္ၥည္းကုိ႐ုိေသမႈ)။ (ဌ) သူတစ္ ပါးထံမွ ကူးခ်ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ ျခင္း။ (မိမိကုိယ္ကုိယ္အားကုိးမႈ၊ ႐ုိးသားေျဖာင့္မတ္မႈ)။
၄။ ႏုိ႔တုိက္ေကၽြးသည့္ေနရာႏွင့္
ေရေသာက္ရာတြင္
(က) ႏုိ႕တုိက္ေကၽြး သည့္ေနရာႏွင့္ ေရအုိးစင္တြင္ မိမိ အလွည့္ကုိေစာင့္ျခင္း။ ကုိယ့္အရင္ ေရာက္သူမ်ားေရွ႕မွသြား၍ တန္းစီ ရမည့္အစား ေနာက္ရပ္၍တန္းစီ ျခင္း။ (အျခားသူမ်ား အခြင့္အေရး ကုိေလးစားျခင္း)။ (ခ) စက္ၠဴ အမႈိက္မ်ား၊ အသီးအႏွံခြံမ်ားကုိ ထားရွိေသာ အမႈိက္ပံုးတြင္ထည့္ ျခင္း (ပုဂ္ၢလိကတာ၀န္)။
၅။ အိမ္သာတြင္
(က) သင္ေတြ႕ျမင္ ေသာ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ အိမ္သာကိုထားခဲ့ပါ။ (အျခားသူ မ်ား၏အခြင့္အေရးကုိ ေစာင့္စည္း မႈ)။ (ခ) အိမ္သာကုိသံုးၿပီးေနာက္ လက္ေဆးျခင္း။ (မိမိက်န္းမာေရး ႏွင့္သူတစ္ပါးတုိ႔၏ က်န္းမာေရး ကုိ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈ)။ (ဂ) ကိုယ့္အလွည့္ကုိေစာင့္ျခင္း။ (တန္း တူအခြင့္အေရး)။ (ဃ) အိမ္သာ နံရံမ်ားႏွင့္ အိမ္သာအတြင္းအသံုး အေဆာင္မ်ားကို မေရးျခစ္ျခင္း။ (လူထူသံုးပစ္ၥည္းကုိ ေလးစားမႈ)။ (င) အိမ္သာခန္း ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မ်ား ေတြ႕ရွိကဆရာႀကီးသို႔တုိင္ၾကား ျခင္း(မေက်နပ္ဖြယ္ရာ အေျခအေန ကုိျပဳျပင္ရန္စီစဥ္ျခင္းသည္ျပည္သူ႔ တာ၀န္တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။)
ေဖာ္ျပပါ ဒီမိုကေရစီ စိတ္ဓာတ္ႏွင့္ဘ၀ေနထိုင္နည္းလမ္း ၫႊန္စာတမ္းေရးသားခဲ့သူ သည္အမိ်ဳးသားေခါင္းေဆာင္ ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ဆရာ ရင္းဦးခင္သန္း B.A,BES Class 1 ျဖစ္၏။ ဆရာဦးခင္သန္းသည္ (ေနရနံေခ်ာင္းၿမိဳ႕ အမ်ိဳးသား အထက္တန္းေက်ာင္း မွအဂၤလိပ္ ဘာသာႏွင့္ ပါဠိပါဘာသာကုိ သင္ျပခဲ့သူေက်ာင္းဆရာတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီေခတ္ကာလတြင္ ခရုိင္ပညာ၀န္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူျဖစ္၏။ ဆရာႀကီး ေရးသားသည့္ လူမႈ ေရးရာသင္ျပမႈစာတမ္းမွ လက္ ေတြ႕ဒီမုိကေရစီက်င့္စဥ္အားေကာက္ ႏုတ္ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
The First Media Group