ဘုရားတျပီး ကားစီးပါ
ျမန္မာျပည္ကို ေခတၱအလည္သြားေရာက္ျပီး ျပန္ေရာက္လာသူတိုင္းက သူတို႔အေတြ႔အၾကံဳထဲက အားမလိုအားမရျဖစ္တာေတြျပန္ေျပာတတ္တဲ့အထဲမွာ ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္းမလိုက္နာတတ္ၾကတဲ့အေၾကာင္းက ထိတ္ဆံုးကပါတတ္ပါတယ္။ “ ဗမာျပည္ေရာက္ရင္ ကားမေမာင္းရဲဘူး” “ ဟိုမွာ ကားစီးရတာ၊ လမ္းျဖတ္ကူးရတာ ဘုရားတေနရတာပဲ” ဆိုတဲ့ျငီးသံေတြျပန္လာသူေတြဆီက ၾကားရတတ္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ငယ္ငယ္ လြန္ခဲ့တဲ့ အနွစ္ ေလးဆယ္ေက်ာ္ ေလာက္က ေရဒီယိုကေန “ ယာဥ္အႏၱရာယ္××စုေပါင္းကာကြယ္ပါမည္××လမ္းစည္းကမ္းကိုလိုက္နာဖို႔လိုပါသည္××ယာဥ္စည္းကမ္းကို လိုက္တာဖို႔လိုပါသည္×× ဆိုျပီး လမ္းစည္းကမ္း၊ယဥ္စည္းကမ္းလိုက္နာေရး ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရးသီခ်င္းေတြ ေန႔စဥ္လိုလုိၾကားခဲ့ရတယ္။ အဆိုပါသီခ်င္း ဒီကေန႔ထိ ေခတ္စားမစားေတာ့မသိ၊ က်ေနာ္တို႔ အိမ္နီးခ်င္း အိႏိၵယနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ နိုင္ငံေတြလိုပဲျမန္မာျပည္က ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းစာနဲ႔ ဂ်ာနယ္ေတြမွာေတာ့ ယာဥ္တိုက္မႈသတင္းကုိ မျမင္ခ်င္လို႔မရပါဘူး။
နိုင္ငံတကာရဲ႔ မေတာ္တဆယဥ္တိုက္မႈ
WHO( ကုလသမဂ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႔အစည္း) ရဲ႔ ၂၀၁၀ ခု ထုတ္ျပန္တဲ့စာရင္းအရ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ အနည္းဆံုး လူေပါင္း ၁.၂၄ သန္းဟာ မေတာ္တဆ ယာဥ္တိုက္မႈနဲ႔ ေသဆံုးခဲ့တယ္။ ေသဆံုးမႈရဲ႔ တ၀က္ေလာက္ဟာလမ္းေပၚသြားလာေနသူေတြ၊ စက္ဘီး ဆိုင္ကယ္နဲ႔တိုက္မႈေတြျဖစ္ျပီး ေသဆံုးမႈရဲ႔ ၅၉ ရာခိုင္နံႈးမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ၁၅နွစ္မွ ၄၄နွစ္ၾကားလူငယ္ေတြျဖစ္ၾကသလို အမ်ိဳးသားေတြမ်ားၾကပါတယ္။ မေတာ္တဆျဖစ္မႈေတြရဲ႔ ၉၂ ရာခိုင္နံႈးဟာ ၀င္ေငြနည္းပါးတဲ့ အေရွ႔ေတာင္အာရွနဲ႔ အာဖရိကနိုင္ငံေတြက အျဖစ္မ်ားၾကတယ္လို႔ WHO ကဆိုပါတယ္။ လူဦးေရထူထပ္တဲ့ က်ေနာ္တို႔ အိမ္နီးခ်င္း အိႏိၵယမွာ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈနဲ႔ ေသဆံုးတာက တနွစ္ကို တသိန္းခဲြနီးပါးရိွျပီး ဂ်ပန္နိုင္ငံမွာ ၅၀၀၀ နီးပါး၊ အေမရိကားမွာ ၃၄၀၀၀နီးပါး ၊ ယူေကမွာ ၁၇၀၀(၂၀၁၂စာရင္း)အရသိရတယ္။
ေသနွႈံး ၂ဆတိုး
ျမန္မာနိုင္ငံ ယာဥ္ထိမ္းဌာနရဲ႔ တရား၀င္သတင္းအခ်က္အလက္ေတြအရၾကည့္မယ္ဆို ၂၀၁၀ ခုနွစ္က ယာဥ္တိုက္မႈေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈ ၂၂၆၄ ခုရိွခဲ့ျပီး၊ ၂၀၁၁ခုမွာ ၂၄၉၅ေသဆံုးခဲ့တယ္။ မနွစ္က ေသဆံုးမႈကေတာ့ ၂၆၅၃ အထိ တိုးလာပါတယ္။ ယာဥ္တိုက္မႈသတင္းအရိွန္မက်ေသးတာေၾကာင့္ ဒီနွစ္၂၀၁၃ ဆိုရင္လည္း ေလွ်ာ့က်မယ့္သေဘာမျမင္ရပါဘူး။ ယာဥ္ထိမ္းရဲမွတ္တမ္းေတြအရ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၀၁ခုကေန ၂၀၁၂ထိ ၁၁နွစ္အတြင္း ယာဥ္မေတာ္တဆတိုက္မႈေတြေၾကာင့္ေသဆံုးမႈဟာ ကိန္းဂဏန္းနွစ္ဆေက်ာ္တိုးပြားသြားတာကိုေတြ႔ရမွာပါ။ ဘာေၾကာင့္ဒီလိုျဖစ္ရတာလဲ ဆိုတာကို သက္ဆိုင္တဲ့တာ၀န္ရိွသူေတြက မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုးသပ္ရႈျမင္ၾကဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။
လမ္းနဲ႔ယာဥ္ လူနဲ႔လမ္း
မေတာ္တဆ ယာဥ္တိုက္မႈတိုင္းဟာ၊ လမ္းခ်ိဳ႔ယြင္းမႈ၊ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္စက္ခ်ိဳ႔ယြင္းမႈနဲ႔ လူရဲ႔စည္းကမ္းမလိုက္နာမႈ ေတြက အေျခခံတာပဲျဖစ္တယ္။ မွတ္တမ္းေတြအရ ျမန္မာနိုင္ငံ တနိုင္ငံလံုး ကားလမ္းအရွည္ ကီလိုမီတာတသိန္းခဲြေက်ာ္ ရွည္လွ်ားပါတယ္။ လမ္းရဲ႔ ၾကံ့ခိုင္ေကာင္းမြန္မႈက ကီလိုမီတာ ၃ေသာင္းေက်ာ္သာရိွပါတယ္။ လမ္းအားလံုးရဲ႔ ၂၁. ၆၈ ရာခိုင္နႈံုးသာ ေကာင္းမြန္တယ္လို႔သိရတယ္။ က်ေနာ္တို႔ငယ္ငယ္ကတည္းက အဂၤလိပ္ကိုလိုနီဘ၀ကတည္းကေဖာက္လုပ္ခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္မႏၱေလး အေ၀းေျပးကားလမ္းၾကီးရဲ႔ အစိတ္အပိုင္းေတြကို ဖာေထးျပဳျပင္ေနတာ ဒီကေန႔အထိပါပဲ။ လမ္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ လူရႊင္ေတာ္ပ်က္လံုးေတြေတာင္ေပၚခဲ့ပါတယ္။ “ တခါထဲ မေကာင္းေစနဲ႔၊ ခဏခဏျပင္မွ ၾကာရွည္၀ါးရမယ္” “ ကတၱရာေစးနဲ႔ ေဆာက္တဲ့ အရာရိွတိုက္” “ တျခားနိုင္ငံက ေငြနဲ႔ လမ္းလုပ္တယ္၊ ျမန္မာက လမ္းနဲ႔ေငြလုပ္တယ္” ။ စစ္အစိုးရေခတ္က လမ္းတံတားေဖာက္လုပ္မႈကို ဂုဏ္ယူျပီးေျပာေလ့ရိွေပမဲ့ အဆိုပါလမ္းတံတားေတြရဲ႔ ခံနိုင္ရည္နဲ႔ ေရရွည္ၾကံ့ခိုင္မႈအေနအထားေတြလည္း ျပန္လည္စီစစ္သင့္ပါတယ္။ ေရရွည္နဲ႔ အက်ိဳးဆက္ေတြမစဥ္းစားပဲ တေကာင္းေခတ္ ကံရာဇာငယ္ သစ္ခက္နဲ႔ယာယီနန္းတည္သလို ဖုတ္ပူမီးတိုက္ေဖာက္ခဲ့တဲ့ ေနျပည္ေတာ္ ေသမင္းတမန္ အေ၀းေျပးကားလမ္းၾကီးမွာ ယာဥ္မေတာ္တဆ တိမ္းေမွာက္မႈမ်ားစြာနဲ႔ ၾကံဳခဲ့ရ၊ ၾကံဳေနရဆဲ။ တခါတုန္းက ရခိုင္ျပည္နယ္က လူငယ္တေယာက္သူ႔အေတြ႔အၾကံဳေလးေျပာျပခဲ့တာမွတ္မိေနပါတယ္။ သူတို႔ျမိဳ႔နယ္မွာ လမ္းေဖာက္လုပ္ေရးနဲ႔ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ တံတားေဆာက္ဖို႔ အိမ္တိုင္းေစ့ သစ္၊၀ါးေတြ ယူေဆာင္ျပီး လုပ္အားေပးရပါတယ္။ သစ္ခုတ္ဖို႔အခ်ိန္လည္းမေပးနိုင္၊ အမိန္႔နဲ႔ ခိုင္းတာကိုလည္းမေၾကနပ္ေတာ့ အမွန္တကယ္ တံတားေဆာက္ရာမွာ ရာထားတဲ့သစ္ အေရအတြက္မျပည့္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါနဲ႔ ငွက္ေပ်ာတံုးေတြၾကားညွပ္ထည့္ျပီး အခ်ိန္မွီတံတားေဆာက္လိုက္ၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ငွက္ေပ်ာတံုးၾကမ္းခင္းတံတား ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာခံမလဲ စာဖတ္သူတို႔သာ ေတြးၾကည့္ၾကပါေတာ့။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြနဲ႔ ျပည္သူေတြအၾကား ယံုၾကည္မႈပ်က္ျပားတဲ့အခါ မွာလည္း စီမံကိန္းေတြဟာ ခ်ိဳ႔ယြင့္ၾကန္႔ၾကာတတ္ပါတယ္။
စည္းမဲ့စိတ္ကို တားဆီး
ယာဥ္စည္းကမ္းနဲ႔ လမ္းဥပေဒမလိုက္နာမႈက အေျခခံက်ေနပါတယ္။ လူဦးေရထူထပ္မႈနဲ႔ က်င့္၀တ္ စိတ္ဓာတ္ မေစာင့္ထိမ္းမႈကလည္း မီးေလာင္ရာေလပင့္မႈေတြပါ။ အိႏိၵယနိုင္ငံနယူးေဒလီျမိဳ႔မွာ ယာဥ္အခ်က္ျပ မီးပိြဳင့္ယာယီပ်က္သြားတဲ့အခိုက္အတန္႔မွာ ယာဥ္ေမာင္းသူေတြ ဟြန္းတပြမ္ပြမ္နဲ႔ သူ႔ထက္ကိုယ္ ဦးေအာင္လမ္းျဖတ္ရင္း ေနာက္ဆံုး ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔ျပီး အျငင္းပြားမႈ၊ ဆူပူေအာ္ဟစ္ျပီး ယာဥ္ထိမ္းရဲမလာမခ်င္း ကားဟြန္းသံတညံညံနဲ႔ ကမၻာပ်က္မတတ္ျဖစ္ေနတာကို အၾကိမ္ၾကိမ္ အလီလီျမင္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ မီးစိမ္းျပလို႔ မ်ဥ္းၾကားက ကူးခြင့္ရတာေတာင္ စိတ္လံုျခံဳမႈမရိွပဲ ေတာင္ၾကည့္ေျမာက္ၾကည့္နဲ လမ္းကူးရပါတယ္။ မီးနီျပတာကို ဂရုမစိုက္ပဲ ျဖတ္ေမာင္းလို႔ လမ္းကူးသူေတြ ယာဥ္တိုက္ခံရတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြလည္းမနည္းေတာ့ပါ။ စာေရးသူဟာ အိႏိၵယက ယာဥ္ေမာင္းသင္တန္းတက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ သင္တန္းဆရာက “ ေဘးကိုလည္း ဂရုမစိုက္နဲ႔ ေနာက္က ကား လာလည္း ဂဂုမစိုက္နဲ႔ ကိုယ့္ေရွ႕က သြားရမဲ့ လမ္းေၾကာင္းပဲ ဂရုစိုက္” လို႔မွာပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္က မိမိလမ္းေၾကာင္းအတြက္သာၾကည့္ျပီး တျခားယာဥ္ေၾကာကို ဂရုမစိုက္လို႔ ယာဥ္တိုက္မႈမၾကာခဏျဖစ္ရတာပါပဲ။ ဒီကေန႔အိႏိၵယက အက်င့္စရိုက္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ျမန္မာျပည္မွာလည္းၾကံဳေနရပါျပီ။ စာေရးသူ ေနာ္ေ၀းနိုင္ငံ နိုင္ငံ(ေအာ္စလို) ေရာက္ေတာ့ ပထမဆံုးျဖစ္ေပၚမိတဲ့ စိတ္ခံစားမႈက “ လံုျခံဳမႈ “ ကိုခံစားရတာပဲျဖစ္တယ္။ ယခင္ေနထိုင္ခဲ့ဖူးတဲ့ နိုင္ငံေတြနဲ႔ သိသာကဲြျပားတဲ့ စိတ္လံုျခံဳမႈကို နယ္ပယ္တိုင္းမွာၾကံဳေတြ႔ရတယ္။ ကားဟြန္းသံဆိုတာ မၾကားရသေလာက္ပါပဲ။ မီးပြိဳင့္မထားတဲ့ မ်ဥ္းၾကားတိုင္းကို ဘယ္ေလာက္ပဲ ကားထူထပ္ေနပါေစ စိတ္ခ်လက္ခ် ရဲရဲတင္းတင္းျဖတ္ကူးနိုင္ပါတယ္။လူတေယာက္ျဖတ္ဖို႔လာတာနဲ႔ ကားေတြက မ်ဥ္းၾကားမေရာက္မီ နွစ္မီတာ အလိုမွာ ရပ္တန္႔ေပးပါတယ္။ လူသြားမီးပိြဳင့္ရိွတဲ့ မ်ဥ္းၾကားေတြမွာေတာ့ အခ်က္ျပမီးတိုင္မွာရိွတဲ့ ခလုတ္ကိုနွိပ္လိုက္ရင္ (ခ်က္ခ်င္းမဟုတ္ေပမဲ့) အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္း လူသြားဖို႔ မီးစိမ္းအခ်က္ျပတတ္ပါတယ္။ ယာဥ္ေမာင္းလိုင္စင္ရဖို႔ကိုလည္း စာေတြ႔နဲ႔ လက္ေတြ႔နွစ္မ်ိဳးလံုးကို ေသခ်ာစမ္းသပ္ခံရျပီး ေအာင္ျမင္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ လူတေယာက္ကို ယာဥ္မေတာ္တဆတိုက္မႈျဖစ္ရင္ လိုင္စင္ရုတ္သိမ္းခံရသလို ေျမာက္ျမားတဲ့ ေရာ္ေၾကးေငြေတြေပးရတဲ့အထိ အထိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ အေရးယူတတ္လို႔ ယာဥ္စည္းကမ္းကိုအထူးသတိထားလိုက္နာၾကပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ေငြေပးရင္၊ အထက္လူၾကီးနဲ႔ ေျပလည္ရင္၊ ၾသဇာအာဏာရိွသူနဲ႔ နီးစပ္ရင္ အလြယ္တကူ လိုင္စင္ရေနသလို စည္းမဲ့ ကမ္းမဲ့ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ေမာင္းနွင္မႈ၊ ယာဥ္တိုက္မႈေတြကိုလည္း စနစ္တက်အေရးယူတာမ်ိဳးမရိွဘူးလို႔ သတင္းေတြထြက္ေပၚေနတတ္ပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ေတြၾကီးစိုးေနတဲ့တခ်ိန္က ကားေခါင္းေရွ႔မွာ ဗိုလ္မႈး၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္အဆင့္အသံုးျပဳတဲ့ ဦးထုပ္္ေလးျမင္ေအာင္ျပထားရံုနဲ႔ ယာဥ္ထိမ္းရဲ၊ မီးပိြဳင့္ေတြကို အေလးမမူျဖတ္ေက်ာ္သြားခဲ့ဖူးတဲ့ သာဓကေတြရိွခဲ့ဖူးပါတယ္။ ညလူေျခတိတ္ခ်ိန္ ရာထူးၾကီး၊ ပိုက္ဆံရိွသူေတြရဲသားသမီးမ်ား ကားျပိဳင္ပြဲ သတင္းေတြလည္းၾကားဖူးပါတယ္။ ဒီလိုအျပဳအမူနဲ႔လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ ဥပေဒမဲ့ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့စိတ္ဓာတ္နဲ႔ က်င့္၀တ္ေလ်ာ့ရဲတဲ့သေဘာေတြကို ျပသေနတာျဖစ္တယ္။
ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံသစ္ကိုတည္ေဆာက္ရာမွာ ဥပေဒနဲ႔ က်င့္၀တ္ဟာ အခရာက်ပါတယ္။ သူမ်ားတကာစည္းေဖာက္လို႔ကိုယ္က လိုက္ေဖာက္တာမ်ိဳးဆိုရင္ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ တည္ေဆာက္လို႔ မျပီးေျမာက္ပါ။ တိုးတက္ဖံြ႔ျဖိဳးတဲ့ ဥေရာပနဲ႔ အေနာက္နိုင္ငံေတြမွာၾကည့္ရင္ ဥပေဒနဲ႔စည္းကမ္းကိုေလးစားလိုက္နာျပီး လူ႔ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔အညီ က်င့္၀တ္မပ်က္ေနထိုင္ၾကတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္း လမ္းစည္းကမ္း၊ ယာဥ္စည္းကမ္း နဲ႔ လူ႕စည္းကမ္းေတြကို တေလးတစားက်င့္ၾကံအားထုတ္ၾကမယ္ဆိုရင္.လမ္းနဲ႔လူ၊ လူနဲ႔ယာဥ္၊ ယာဥ္နဲ႔လမ္း ဟန္ခ်က္ညီတဲ့ ေအးျငိမ္းမႈကိုရၾကမွာပါ။
ကိုညိဳ(ေအာ္စလို)
၁၃ ဒီဇင္ဘာ၂၀၁၃