“ေရွ႕တစ္လွမ္းတုိးမိရင္ ေသမွာ ပဲ” ဟု ထုိေကာင္မေလးက ညေန ပုိင္းတြင္ ျပန္ေျပာျပသည္။
ရန္ကုန္ၿမဳိ႕တြင္ ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ အျဖစ္အပ်က္တုိ႔သည္ အဆန္းမဟုတ္ ေတာ့။ လူတုိင္း ေန႔စဥ္နီးပါး ႀကံဳေတြ႕ ေနရသည္။ ကားျဖင့္ တုိက္မိလွ်င္သာ အဆန္းျဖစ္ေတာ့သည္။
ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁ ရက္က ကမ္းနား လမ္းတြင္ လမ္းမရွင္းေသးသျဖင့္လမ္း လယ္တြင္ရပ္ကာ ေစာင့္ေနသူတစ္ဦး ကုိ ဆယ္ဘီးကားက ျဖတ္တုိက္လုိက္ သည္။ ေနရာတြင္ပင္ ပြဲခ်င္းၿပီးေသ သည္။ အသက္ ၅၃ ႏွစ္အရြယ္ လူ ပ်ဳိးႀကီးျဖစ္သည္။ ေနာက္တစ္ေန႔တြင္ ဆယ္ဘီးကားေမာင္းသူ ကုိယ္တုိင္ ေဆြမ်ဳိးမ်ားရွိရာသုိ႔လုိက္လာၿပီး သိန္း ငါးဆယ္ေပးသည္။ ဆယ္ဘီးကား ေမာင္း အိပ္ငုိက္သြားသျဖင့္ ယခုလုိ လမ္းလယ္တြင္ ရပ္ေနသူကုိတုိက္မိ ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းေျပာသည္။ လူတစ္ ေယာက္၏ အသက္ႏွင့္ သိန္းငါးဆယ္ လဲလုိက္ရသည္။
ထုိသုိ႔ ကားတုိက္မႈသည္လည္း မဆန္းေတာ့။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကား က လူကုိတုိက္လွ်င္ ေသတာကမ်ား သည္။
၂၀၁၃ တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအႏွံ တြင္ ယာဥ္တုိက္မႈတစ္ေသာင္းေက်ာ္ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး လူ ၃၀၀၀ နီးပါး ေသဆံုး ခဲ့ရေၾကာင္း ယာဥ္ထိန္းရဲတပ္ဖြဲ႕က ထုတ္ျပန္ထားသည္။ ထုိႏႈန္းသည္တစ္ ရက္လွ်င္ ၁၀ ဦးနီးပါး ယာဥ္တုိက္မႈ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေသဆံုးျခင္းပင္။
ကားက လူကုိတုိက္ေသာအမႈ မ်ားတြင္ ကားစည္းကမ္းမဲ့စြာ အရွိန္ ျပင္းေမာင္းႏွင္မႈေၾကာင့္ တုိက္ရသည္ မ်ားလည္းရွိသလုိ လူကလည္း စည္း ကမ္းမဲ့စြာ လမ္းကူးသျဖင့္ အတုိက္ ခံရသည္မ်ားလည္း ရွိပါသည္။
ယခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁ ရက္က လည္း အင္းယားၿမဳိင္လမ္းတြင္ ရဲအ ရာရွိတစ္ဦး ကားတုိက္ခံလုိက္ရသည္။ တုိက္သည့္ကားက ေမာင္းေျပးသြား သည္။ ရဲအရာရွိလည္း ဦးေခါင္းကုိ ထိသြားသျဖင့္ ဒဏ္ရာျပင္းကာ သတိ မရေသး။
ယခုႏွစ္ ဇြန္ ၁၇ ရက္ကလည္း လိႈင္ၿမဳိ႕နယ္၊ အင္းစိန္လမ္းမေပၚတြင္ စက္ဘီးတြန္းလာသူ တစ္ဦးကုိ ၄၈ အ ထူးကားက ၀င္တုိက္ၿပီး ထြက္ေျပး သြားသည္။ ကားတုိက္ခံရေသာလူ မွာ ေဆး႐ံုေရာက္ ေနာက္က်သျဖင့္ လမ္းတြင္ ေသဆံုးသြားရသည္။ ယ ခုကဲ့သုိ႔ ကားျဖင့္တုိက္ၿပီး ထြက္ေျပး သြားေသာကားမ်ားမွာလည္း မနည္း လွပါ။ ယာဥ္ထိန္းတပ္ဖြဲ႕ကလည္း ထုိ ကဲ့သုိ႔ တုိက္ေျပးေသာ ကားမ်ားကုိ အမႈမပိတ္ဘဲ အေရးယူမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားထားခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ထုိသုိ႔ တုိက္ေျပးသြားေသာယာဥ္မ်ား ကုိ ဖမ္းမိသည္ဟူေသာ သတင္းကုိ မၾကားဖူးခဲ့ေပ။
“ကားနံပါတ္နဲ႔ အတိအက်တုိင္ တာေတာင္ မိေအာင္ မဖမ္းေပးႏုိင္ ပါဘူးဗ်ာ” စမ္းေခ်ာင္းၿမဳိ႕နယ္တြင္ ေန ထုိင္သည့္ အသက္ ၂၆ ႏွစ္အရြယ္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးက ေျပာျပသည္။
သူ႕ကုိ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္က ေျမနီ ကုန္းတြင္ ကားတစ္စီးက တုိက္သြားခဲ့ သည္။ ကားနံပါတ္လည္း မွတ္မိလုိက္ သည္။ သ/၉၀၀၅ ျဖစ္သည္။ ယာဥ္ ထိန္းမ်ားက ကားလုိင္စင္လုပ္ထား ေသာ အိမ္သုိ႔သြားေသာအခါ လုိင္ စင္အငွားျဖင့္ လုပ္ထားေၾကာင္း၊ ထုိသုိ႔ လုပ္ထားပါက မိမိတုိ႔ဘာမွ မတတ္ ႏုိင္ေၾကာင္းျဖင့္ ႏွစ္ပြင့္ႏွင့္ယာဥ္ထိန္း ရဲ ေျပာဆိုခဲ့သည္ဟု အထက္ပါကာ ယကံရွင္က ျပန္ေျပာျပသည္။
ဖြံ႕ၿဖဳိးၿပီးႏုိင္ငံမ်ားတြင္ေတာ့ လမ္း မ်ားကုိ စီစီတီဗီျဖင့္ၾကည့္ၿပီး ထိန္း ခ်ဳပ္ထားသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကားျဖင့္ တုိက္ၿပီး ထြက္ေျပးသြားသည့္ယာဥ္ မ်ားကုိ အလြယ္တကူဖမ္းမိႏုိင္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ေတာ့ အခ်ဳိ႕ေသာ မီးပိြဳင့္မ်ားတြင္ စီစီတီဗီတပ္ဆင္ထား သည္။ ယာဥ္စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္ ေသာကားမ်ားကုိ အေရးယူရန္ျဖစ္ သည္။ ထုိမီးပိြဳင့္နား တြင္ေတာ့ ကား မ်ားက စည္းကမ္းမေဖာက္ပါ။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း ယာဥ္တုိက္ မႈေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္တြင္ ဆုိင္ ကယ္မေတာ္တဆမႈက ငါးေထာင္ ေက်ာ္ရွိသည္။ ဆုိင္ကယ္တုိက္မႈမ်ား ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူအမ်ားစုကုိ ျပန္ ၾကည့္လုိက္လွ်င္ အသက္ ၃၀ ၀န္း က်င္ေအာက္ လူငယ္အမ်ားဆံုးျဖစ္ သည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။ လူငယ္သဘာ၀ အရွိန္ျမင့္ေမာင္းႏွင္မႈႏွင့္ ဦးထုပ္ မ ေဆာင္းမႈတုိ႔ေၾကာင့္ ေသဆံုးရျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ယာဥ္ထိန္းအရာရွိႀကီး တစ္ဦးကဆုိသည္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အ တြင္းက သတင္းေထာက္တစ္ဦးလည္း မႏၲေလးတြင္ ဆုိင္ကယ္မေတာ္တဆ ျဖစ္ကာ ေသဆံုးသြားခဲ့ဖူးၿပီ။
ကား႐ႈပ္ေသာ ရန္ကုန္တြင္ေတာ့ ဆုိင္ကယ္စီးလွ်င္ ယာဥ္တုိက္မႈပုိမုိ ျဖစ္ပြားႏုိင္သည့္အတြက္ ရန္ကုန္စည္ ပင္သာယာနယ္နိမိတ္အတြင္း ဆုိင္ ကယ္မစီးရဟု ညႊန္ၾကားထားသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဆုိင္ကယ္မရွိမျဖစ္လုိအပ္ သည့္ဌာနမ်ားျဖစ္သည့္ စာပုိ႔ႏွင့္လွ်ပ္ စစ္၀န္ထမ္းမ်ားကုိေတာ့ ဆုိင္ကယ္ စီးနင္းခြင့္ေပးထားၿပီး ထုိအေရအ တြက္မွာ ဆုိင္ကယ္အစီးေရ ၁၀၀ မ ေက်ာ္ေပ။ သုိ႔ေသာ္လည္း ရဲတပ္ဖြဲ႕ ၀င္မ်ားအေနျဖင့္ လူဆုိးဖမ္းရာတြင္ အဆင္ေျပေစရန္ ဆုိင္ကယ္မ်ား ကုိ နယ္ေျမခံယာဥ္ထိန္းႏွင့္ နားလည္မႈ ယူကာ စီးနင္းၾကသည္ဟုဆုိသည္။ ရဲႏွင့္နီးစပ္ေသာ သတင္းေပးမ်ားမွ လည္း ရဲအေယာင္ေဆာင္ကာ ဆုိင္ ကယ္စီးၾကသည္။ ထုိ႔ျပင္ ျပည္သူအ ခ်ဳိ႕ကလည္း ပံုမွား႐ုိက္ကာဆုိင္ကယ္ စီးၾကျပန္သည္။ သုိ႔ႏွင့္ ရန္ကုန္စည္ပင္သာယာေရး နယ္နိမိတ္အတြင္း ဆုိင္ ကယ္စီးနင္းမႈမ်ားျပားလာျခင္းျဖစ္သည္။ ဆုိင္ကယ္မ်ားသည္ႏွင့္အမွ် ယာဥ္တုိက္မႈလည္း မ်ားလာသည္။ စည္ပင္သာယာျပင္ပၿမဳိ႕နယ္မ်ားမွ ဆုိင္ကယ္မ်ားကလည္း ပံုမွား႐ုိက္ ကာ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕တြင္ စီးၾကျပန္သည္။ ထုိသုိ႔ စီးနင္းမႈမ်ားေၾကာင့္သာ ရန္ ကုန္ၿမဳိ႕တြင္ ဆုိင္ကယ္တုိက္မႈမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္သည္။
ယာဥ္တုိက္မႈမ်ားေလွ်ာ့ခ်ရန္အ တြက္ စည္းကမ္းမဲ့လမ္းကူးမႈ၊ စည္း ကမ္းမဲ့ ေမာင္းႏွင္မႈတုိ႔ကုိ မရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမည္ဟု ပညာရွင္မ်ား၊ အာဏာပုိင္မ်ားက မၾကာခဏေျပာ ၾကားေနၾကသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ တစ္ ႏွစ္က ၿမဳိ႕ေတာ္ခန္းမေရွ႕ရွိ လူကူး မ်ဥ္းက်ားတြင္ လမ္းကူးေနသူ ၁၉ ႏွစ္ အရြယ္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးကုိမီနီဘတ္စ္ တစ္စီးက ၀င္တုိက္မိခဲ့သည္။ ထိုမိန္း ကေလးသည္ ေသဆံုးသည္။ ထုိသုိ႔ မ်ဥ္းက်ားတြင္ လမ္းကူးေနသူမ်ားကုိ လည္း ကားမ်ားက၀င္တုိက္သည္မွာ အဆန္းမဟုတ္ေတာ့ပါ။ မ်ဥ္းက်ား တြင္ ကားလမ္းကူးသျဖင့္ ကားတုိက္ ခံရသည့္သတင္းမ်ားကုိ လူတုိင္းၾကား ဖူးၾကသည္။ မ်ဥ္းက်ားတြင္ လမ္းကူး သူရွိပါက အရွိန္ေလွ်ာ့ျခင္း၊ ရပ္ေပး ျခင္းျပဳလုပ္ေသာ အခ်ဳိ႕အိမ္စီးကား မ်ားကုိလည္း ေနာက္ကားမ်ားက ဆဲ ဆုိၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူအမ်ား သည္ မ်ဥ္းက်ားကုိ အယံုအၾကည္ မရွိေတာ့ေပ။ မ်ဥ္းၾကားကုိ အယံုအ ၾကည္မရွိေတာ့သျဖင့္ လူတုိင္း အဆင္ ေျပရာေနရာမွ လမ္းကူးၾကသည္။ မ်ဥ္းက်ားမွ မကူးသျဖင့္ အဖမ္းခံရ သည္။ လူမ်ား အလုပ္အကုိင္ပ်က္ ၾကသည္။ ယာဥ္ထိန္းကုိ က်ိန္ဆဲၾက သည္။
အမွန္တကယ္ေတာ့ လူကူးမ်ဥ္း က်ား အလံုအေလာက္ရွိေအာင္ေဆာင္ ရြက္ေပးသင့္သည္ဟု ၿမဳိ႕ျပပညာရွင္ မ်ားကဆုိထားသည္။ ထုိမ်ဥ္းက်ားတုိင္းတြင္လည္း ကား မ်ား အရွိန္ေလွ်ာ့ေစရန္၊ ရပ္တန္႔ေပး ရန္ ၾကပ္မတ္သူတစ္ဦးလည္း ထား ေပးသင့္သည္။ သုိ႔မွသာ ျပည္သူေတြ မ်ဥ္းက်ားကုိ အယံုအၾကည္ရွိလာၿပီး စည္းကမ္းရွိလာၾကမည္ျဖစ္သည္။
သတင္းေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္တြင္ ေတာ့ အိႏိၵယရွိ ကေလးငယ္မ်ားကုိ လမ္းကူးရန္ သင္မေပးသျဖင့္ ႏွစ္စဥ္ လူ ေသာင္းႏွင့္ခ်ီကာ ကားတုိက္ခံၿပီး ေသဆံုးေနၾကရသည္ဟု ေဖာ္ျပထား သည္။
ထုိေဆာင္းပါးတြင္ေတာ့ “ညာ ၾကည့္၊ ဘယ္ၾကည့္၊ ညာျပန္ၾကည့္၊ ဘယ္ျပန္ၾကည့္” ဆုိေသာ ေဆာင္ ပုဒ္ေလးသည္ လူ႕အသက္ေပါင္းမ်ား စြာကုိ ကယ္တင္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိႏုိင္ငံ က လမ္းသုေတသီက ေျပာၾကားထား သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း “ဘယ္ ၾကည့္၊ ညာၾကည့္၊ ဘယ္ျပန္ၾကည့္၊ ညာျပန္ၾကည့္” ဟူသည့္ လမ္းမကူးခင္ လုိက္နာရမည့္ စည္းမ်ဥ္းေလးကုိ က ေလးဘ၀က သင္ၾကားေပးသင့္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ကားလမ္းေတြ ပိတ္၊ ယာဥ္တုိက္မႈေတြျဖစ္ရျခင္းအ ေၾကာင္းရင္းကုိ ျပန္ၾကည့္လုိက္လွ်င္ တရားဥပေဒစုိးမုိးမႈမရွိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရျခင္းသာျဖစ္သည္။ စည္းကမ္းမဲ့ ယာဥ္မ်ားကုိ ထိေရာက္ေသာ အေရး ယူမႈမ်ားမျပဳလုပ္ႏုိင္ေသးသေရြ႕ ယာဥ္ မ်ား စည္းကမ္းေဖာက္ေနဦးမည္ဟု အသက္ ၅၀ အရြယ္ တကၠစီယာဥ္ ေမာင္း ကုိမ်ဳိးျမင့္ကဆုိသည္။
ထုိ႔ျပင္ မ်ဥ္းက်ားကုိ အရွိန္ျပင္း စြာ ေမာင္းႏွင္ၾကဦးမည္။ ကားျဖင့္ တုိက္ၿပီး ထြက္ေျပးပါက လြတ္ေျမာက္ ႏုိင္သည္ဟု ထင္ကာ ထြက္ေျပးေန ၾကဦးမည္။ ျဖဴနီၾကားတြင္ ယာဥ္ေတြ ရပ္ထားၾကဦးမည္။ လူေတြကလည္း စည္းကမ္းမဲ့ကာ မ်ဥ္းက်ားမဟုတ္ သည့္ေနရာတြင္ လမ္းကူးေနၾကဦး မည္ဟု သူကဆုိသည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း ေကအုိင္ ေအႏွင့္ ပဋိပကၡႀကီးထြားေနခ်ိန္တြင္ စစ္ပြဲအတြင္း ေသဆံုးသူ စစ္သား ၃၀၀ ေက်ာ္ရွိေၾကာင္း အစုိးရက သ တင္းတစ္ခုထုတ္ျပန္ရာတြင္ ပူးတြဲေဖာ္ ျပခဲ့သည္။ ေသနတ္ႏွင့္ သူေသကုိယ္ ေသ ပစ္ခတ္သည့္ စစ္ပြဲတြင္မွေသဆံုး သူ ၃၀၀ ပဲရွိသည္။ ၿမဳိ႕ေပၚတြင္ေတာ့ ေသနတ္တစ္ခ်က္မေဖာက္လုိက္ရပါ ပဲ ယာဥ္တုိက္မႈေၾကာင့္ လူ ၃၀၀၀ နီးပါး ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ ဆယ္ဆကြာ ပါသည္။ ၿမဳိ႕ေပၚတြင္ မေနဘဲ စစ္ သြားတုိက္ေနတာမွ ေသဆံုးဖုိ႔ အခြင့္ အလမ္းနည္းေနပါဦးမည္။
အတြဲ (၂) အမွတ္စဥ္ ၁၉၊ သည္ေလဒီးစ္ နယူးစ္ဂ်ာနယ္။