ကေမၻာဒီးယား နိုင္ငံမွာ ျဖစ္ပ်က္ ခဲ့တဲ့ ခမာနီ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွု သမိုင္း က သူ႔ကို နိုးၾကား မွုေတြ ေပးခဲ့တယ္လို႔ သူ ဒါရိုက္တာ အျဖစ္ ရိုက္ကူး ခဲ့တဲ့ ႐ုပ္ရွင္ အထူး ပြဲကို တက္ေရာက္ ခဲ့တဲ့ ေဟာလီးဝုဒ္ အေက်ာ္အေမာ္ အိန္ဂ်လီနာ ဂ်ိဳလီ က ေျပာပါတယ္။
ဂ်ိဳလီ ဒါရိုက္တာ လုပ္ ရိုက္ကူး တဲ့ First They Killed My Father 'အေဖကို သူတို႔ ပထမဆုံး သတ္လိုက္တယ္' ဆိုတဲ့ ႐ုပ္ရွင္ကား ကို ကေမၻာဒီးယား နိုင္ငံမွာ အထူးပြဲ ျပသဖို႔ ေရာက္ေနစဥ္မွာ ဘီဘီစီ က ေတြ႕ဆုံ ေမးျမန္းခဲ့ တာပါ။
အဲဒီ ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္လမ္း က ခမာနီ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွု အတြင္း က ကေလးငယ္ အမ်ား အျပား ေသဆုံး ခဲ့ရမွု တကယ့္ ျဖစ္ရပ္မွန္ ဇာတ္လမ္း ကို အေျခခံၿပီး ရိုက္ကူး ထားတာပါ။
ခမာနီ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွု ေၾကာင့္ ေဝဒနာေတြ ခံစား ခဲ့ရတဲ့ သူေတြဟာ သူတို႔ အေၾကာင္း ကို ပိုမို ဖြင့္ေျပာလာၾကဖို႔ သူ ဒါရိုက္တာ အျဖစ္ ရိုက္ကူး ခဲ့တဲ့ ႐ုပ္ရွင္ က အကူအညီ ေပး နိုင္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဂ်ိဳလီ က ဆိုပါတယ္။
![]() |
| အိန္ဂ်လီနာ ဂ်ိဳလီ နဲ႔ သားအႀကီး မက္ဒ္ေဒါ့စ္ |
၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ကေန ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ အတြင္း ျဖစ္ပြား ခဲ့တဲ့ ခမာနီ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွု အတြင္းမွာ ကေမၻာဒီးယား ၂ သန္း ေသဆုံး ခဲ့ရပါတယ္။
၂၀၁၁ မွာ Tomb Rider ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္ေကာင္ Lara Croft (လာရာ ခေရာ့ဖ္) အျဖစ္ သ႐ုပ္ေဆာင္ ဖို႔ အတြက္ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္ ဆိုင္ရာ အထူး သံတမန္ ဂ်ိဳလီ ဟာ ကေမၻာဒီယား နိုင္ငံ ကို ေရာက္ခဲ့တာပါ။
အဲဒီမွာ ႐ုပ္ရွင္ ရိုက္ကူး ၿပီးေတာ့ ကေမၻာဒီယား မွာ သား အႀကီးဆုံး Maddox မက္ေဒါ့ ကို ေမြးစား ခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီနိုင္ငံက လူေတြဟာ ေဖာ္ေရြၿပီး ခ်စ္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကေမၻာဒီးယား ရဲ့ သမိုင္း ကိုလည္း ေလ့လာမိတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ ကေမၻာဒီယား နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်မ သိထားတာ နည္းနည္းေလးပဲ ရွိပါလား ဆိုတာ သိခဲ့ရ တယ္လို႔ ဂ်ိဳလီ က ဘီဘီစီ သတင္းေထာက္ ယယ္ဒါ ဟာကင္ ကို ေျပာၿပ ပါတယ္။
ကေမၻာဒီးယား က က်မကို နိုးၾကား ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ကေမၻာဒီးယား နိုင္ငံ ကို အျမဲပဲ ေက်းဇူး တင္မိပါတယ္။ က်မကို ကေမၻာဒီးယား နိုင္ငံက ေပးဆပ္ ခဲ့သေလာက္ ျပန္ေပးဆပ္ နိုင္မယ္လို႔ က်မ မယူဆ မိပါဘူး။
'အေဖ့ကို သူတို႔ ပထမဆုံး သတ္လိုက္တယ္' ဆိုတဲ့ ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္လမ္း က ကေမၻာဒီးယား လူမ်ိဳး စာေရးဆရာမ ေလာင္းအန္း ရဲ့ ျဖစ္ရပ္မွန္ ဇာတ္လမ္း ကို အေျခခံၿပီး ရိုက္ကူး ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၇၅ ကေန ၁၉၇၉ အထိ ကေမၻာဒီးယား ကို အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့တဲ့ ခမာနီ ေခါင္းေဆာင္ ပိုေပါ့ ရဲ့ လက္ထက္မွာ ငါးႏွစ္ သမီး အရြယ္ စာေရးဆရာမ ေလာင္းအန္း ဟာ မိသားစုနဲ႔ အတူ ၿမိဳ႕ေတာ္ ဖႏြမ္းပင္ ေန အိမ္ကေန စြန႔္ခြာ ထြက္ေျပး ခဲ့ရတာပါ။
ခမာနီ အုပ္ခ်ဳပ္မွု ေအာက္မွာ လူ ႏွစ္သန္း ခန႔္ ေသဆုံး ခဲ့ရၿပီး ဒါဟာ နိုင္ငံ လူဦးေရ ရဲ့ ေလးပုံ တစ္ပုံ အေရအတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသဆုံး ခဲ့ရသူေတြဟာ ခမာနီ ေတြရဲ့ သတ္ျဖတ္မွု ခံရတာ ေၾကာင့္ ျဖစ္သလို၊ မတရား ခိုင္းေစ ခံခဲ့ရလို႔ ငတ္ျပတ္ ေသဆုံး ခဲ့ၾက သူေတြလည္ အမ်ားအျပားပါ။
လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၄၀ ေလာက္က ျဖစ္ပြား ခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲ တစ္ခုလို႔ပဲ ထင္ထား ခဲ့တာပါ။ သူတို႔ ဘာေတြ ျဖစ္ခဲ့သလဲ ဆိုတာ တိတိက်က် နားမလည္ ခဲ့ဘူးလို႔ ဂ်ိဳလီ က ျပန္ေျပာင္း ေျပာျပပါတယ္။
ခမာ စကားေျပာ ႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္လမ္း ေၾကာင့္ အဲဒီ အခ်ိန္က အုပ္ခ်ဳပ္ သူေတြရဲ့ ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္မွုကို တစ္ကမၻာလုံးက သိရွိ နားလည္လာ ၿပီးေတာ့ ကေမၻာဒီးယား ျပည္တြင္းမွာပါ ႐ုပ္ရွင္ ရဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ရွိဖို႔ သူ႔ အေနနဲ႔ ေမၽွာ္လင့္ ထားေၾကာင္း ဂ်ိဳလီ က ေျပာပါတယ္။
ခမာနီ အုပ္ခ်ဳပ္မွု ကာလ အတြင္းမွာ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မွုေတြကို ခံစား ခဲ့ရသူ ေတြဟာ ဒီအေၾကာင္းေတြ ကို သူတို႔ ရဲ့ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြကို ျပန္ေျပာင္း ေျပာၿပ တာမ်ိဳး မလုပ္ၾကပါဘူး။ ဒါေတြကို ပိုမို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆို ဖို႔ သူ က ေမၽွာ္လင့္ ေနတာပါ။
Read more about Cambodia:
Country profile
How two men survived Khmer Rouge prison
From BBC Travel:
Cambodia's hidden jungle temple
How breakfast has shaped Cambodia's cultural identity
(These articles are not accessible in the UK)
အခု ႐ုပ္ရွင္ ကို အြန္လိုင္း ႐ုပ္ရွင္ ျပသတဲ့ Netflix က စီစဥ္တာပါ။ ပထမဆုံး ႐ုပ္ရွင္ ျပသမွု ကို Tomb Raider ႐ုပ္ရွင္ ရိုက္ကူး ခဲ့တဲ့ စီယမ္ ရိဗ္ က အန္ေကာဝတ္ ဘုရား ေက်ာင္းမွာ ျပသ ခဲ့ပါတယ္။
႐ုပ္ရွင္ အထူး ျပသ ပြဲ ကို ဂ်ိဳလီ နဲ႔ သူ႔ရဲ့ ကေလး ၆ ေယာက္ အျပင္ ကေမၻာဒီယား ဘုရင္ နိုရိုဒြန္ စိုင္ဟာမိုနီလည္း တက္ေရာက္ ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာတုန္း က သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ေဖာင္ေဒးရွင္း ကို စတင္ လုပ္ေဆာင္ ခဲ့တဲ့ ဂ်ိဳလီ ကို ကေမၻာဒီးယား နိုင္ငံသား အျဖစ္ ဘုရင္ နိုရိုဒြန္ က ခ်ီးျမႇင့္ ခဲ့တာ ပါ။
![]() |
| ႐ုပ္ရွင္ အထူးပြဲကို ဂ်ိဳလီ နဲ႔ အတူ ကေလး ေျခာက္ေယာက္လည္း တက္ေရာက္ခဲ့ |
အခု ႐ုပ္ရွင္ ျပပြဲ ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာလ က ညႇိႏွိုင္း လို႔ မရတဲ့ ကိစၥ ေတြ ေၾကာင့္ ဘရတ္ပစ္ နဲ႔ လမ္းခြဲ ခဲ့ၿပီးေနာက္မွာ ပရိသတ္ ေတြရဲ့ ေရွ႕ေမွာက္ ကို ဂ်ိဳလီ ပထမဦး ဆုံး ျပန္လည္ ေရာက္ရွိ ခဲ့တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဂ်ိဳလီ နဲ႔ ဘရတ္ပစ္ တို႔ ဟာ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာကတည္း က စတင္ လက္တြဲ ခဲ့တာ ျဖစ္ေပမယ့္ ၂၀၁၄ ဩဂုတ္ လ က်မွ တရားဝင္ လက္ထပ္ ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
လမ္းခြဲ ခဲ့ရတာ က အင္မတန္မွ ခက္ခဲတဲ့ အေျခအေန တစ္ခု ျဖစ္တယ္လို႔ ဂ်ိဳလီက ေျပာပါတယ္။ ဒီလို အိမ္ေထာင္ေရး အခက္အခဲ ေတြ လူ အေတာ္မ်ားမ်ား ၾကဳံေတြ႕ ခဲ့ဖူး တယ္လို႔လည္း သူက ဆိုပါတယ္။ သူ႔ နဲ႔ ကေလးေတြ ဒီ အေျခအေန ေတြကို အတူ ျဖတ္ေက်ာ္ ခဲ့ၾကၿပီး အခုေတာ့ ကေလးေတြ ရဲ့ ေရွ႕ေရး ကိုပဲ အာ႐ုံစိုက္ ထား တယ္လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
သူတို႔က မိသားစု အေနနဲ႔ အျမဲရွိေနမွာပါ ၿပီးေတာ့ ဒါကိုပဲ သူ႔ အေနနဲ႔ နိုင္နိုင္နင္းနင္း ထိန္းသိမ္း ေနၿပီး မိသားစု ဝင္ေတြ ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ရွိဖို႔ အဓိက အေရးႀကီး တယ္လို႔လည္း သူက ေျပာၾကား ခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္ သမၼတ ေဒၚနယ္ ထရမ့္ ရဲ့ လူဝင္မွု ႀကီးၾကပ္ေရး အမိန႔္ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေၾကာက္တရား ကို အေျခခံၿပီး မဆုံးျဖတ္ၾကဘဲ အျဖစ္မွန္ အေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ဆုံးျဖတ္ဖို႔ ကို နယူးေယာက္ခ္တိုင္မ္း သတင္းစာမွာ ဂ်ိဳလီ က တိုက္တြန္း ေရးသား ခဲ့ပါတယ္။
ေဒၚနယ္ ထရမ့္ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေသးစိတ္ မေျပာၾကား ခဲ့ေပမယ့္ သမၼတ တစ္ဦးထက္ အေမရိကန္ ျပည္သူ ေတြ က ပိုအေရးႀကီး ေၾကာင္း သူက ေျပာပါတယ္။ ဒါ့ အျပင္ အေမရိကန္ ေတြ ရဲ့ စံတန္ဖိုး ေတြကို ျပည္သူေတြ ေလးစား လိုက္နာ မယ္လို႔ သူ႔ အေနနဲ႔ ခိုင္ခိုင္မာမာ ယုံၾကည္ ထားတယ္လို႔ ဂ်ိဳလီ က ဆိုပါတယ္။
![]() |
| ကေမၻာဒီးယား ဘုရင္ မယ္ေတာ္ နဲ႔ အိန္ဂ်လီနာ ဂ်ိဳလီ တို႔ ေတြ႕ဆုံစဥ္ |
က်မတို႔ ေန႔စဥ္ ၾကားေနရတဲ့ ကိစၥေတြ ျဖစ္တဲ့ အမုန္းတရားေတြ၊ ေၾကာက္လန႔္ မွုေတြ၊ ခြဲျခားမွုေတြ၊ လူမ်ိဳးအေပၚ အေျခခံၿပီး ဆုံးျဖတ္ တာေတြ က အေမရိကန္ မဆန္ ဘူးလို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
ဒီအခ်ိန္မွာ တစ္ကမၻာလုံးက လူေတြဟာ သူတို႔ရဲ့ ယုံၾကည္မွု ေတြကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆို တာေတြ၊ သူတို႔ အခြင့္အေရး ကို ေတာင္းဆို တာေတြ နဲ႔ သူတို႔ ခံစား ေနရတာ ကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကား ေနတာကို ေတြ႕ရတာ အင္မတန္မွ ဝမ္းသာမိတယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာလည္း သမၼတ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒါဟာ အေမရိကန္ စံတန္ဖိုး ေတြ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာေနတာေတြ၊ အေျခခံ ဥပေဒ နဲ႔ မကိုက္ညီဘူးလို႔ ေျပာေနတာေတြကို ၾကားရပါတယ္။ သူ႔ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ ရဲ့ စံတန္ဖိုးေတြကို က်င့္သုံးတဲ့ လူတစ္ေယာက္ပဲ ျဖစ္ေနဦးမယ္လို႔ ဂ်ိဳလီ က ေျပာၾကား ခဲ့ပါတယ္။
First They Killed My Father ႐ုပ္ရွင္ကို ဒီႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ Netflix မွာ ထုတ္လႊင့္ ျပသမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
BBC Burmese
http://www.bbc.com/burmese
